Tìm kiếm tin tức
Liên kết website
Nét đẹp trong Lễ hội Moot Đoong – Mừng nhà mới của đồng bào Cơ Tu, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế
Ngày cập nhật 28/04/2021

Mừng nhà mới là một lễ hội lớn của đồng bào Cơ Tu nói riêng và của đồng bào các dân tộc thiểu số A Lưới nói chung, thể hiện tính nhân văn sâu sắc giữa con người với con người, giữa anh em trong gia đình, dòng họ, bạn bè, hàng xóm láng giềng cùng chung sống, giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau phát triển, cùng nhau dựng xây quê hương ngày càng giàu đẹp.

Nội dung ý nghĩa của lễ hội mừng vào nhà mới là nhằm tạ ơn các vị Giàng, và anh em, bạn bè, buôn làng đã góp công sức, của cải của mình để giúp đỡ gia chủ dựng xong ngôi nhà mới khang trang đẹp đẽ, đồng thời cầu mong các vị Giàng che chở cho ngôi nhà được bền lâu, gia đình mạnh khỏe, con cháu khỏe mạnh, trưởng thành, làm ăn gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu.

 

Trước khi tổ chức lễ hội mừng nhà mới chính thức, chủ nhà sẽ tiến hành các nghi lễ như:

Đầu tiên là, nghi thức tế sống vật tế: Trước khi tiến hành nghi lễ tế chín vật tế, gia đình, dòng họ phải thực hiện nghi lễ tế sống vật tế. Nội dung ý nghĩa của nghi thức này là lời cầu khấn với tấm lòng chân thành nhất, mong muốn các vị Giàng về chung vui lễ hội mừng nhà mới.

Thứ hai là nghi, thức Axa Arah - Lễ tây rửa, xin vào ở nhà mới. Nghi lễ  này tẩy rửa, xua đuổi tà ma ở ẩn trong các vật liệu làm nhà, trong nền đất dựng nhà, rửa sạch những cái dơ bẩn, ô uế để ngôi nhà, nền đất  được trong lành, sạch sẽ.

Thứ ba là nghi thức Cha Pannee’ch abo’h - Cầu phúc, tạo lửa cho nhà mới. Đây là phần nghi lễ hết sức quan trọng trong nghi thức vào nhà mới, vừa xua đuổi tà ma, những cái xấu, cái bẩn ra ngoài, đồng thời cầu cho những cái tốt lành, của cải đầy nhà; Cầu cho bếp lửa luôn được giữ đỏ, gia đình được no đủ, sung túc.

Lễ hội chính thức được diễn ra gồm các nghi lễ gồm:

Đầu tiên là Nghi lễ Tâl lo’k doong - Khánh thành nhà. Theo quan niệm của Người Cơ Tu, vào ngày mùa trăng lên cao, sau rằm khoảng 03 ngày là thời điểm đẹp nhất để tổ chức lễ. Lễ  hội mừng nhà mới là ngày vui của gia đình, dòng họ, cả buôn làng, thông gia và thợ thầy cho nên sẽ được tổ chức linh đình trong vòng 03 ngày 2 đêm. Người Cơ Tu cũng quan niệm rằng buổi sáng là dương, là thể hiện cho sự sinh sôi phát triển của vạn vật cho nên mỗi ngày lễ hội luôn được bắt đầu vào buổi sáng sớm ngày hôm nay và kết thúc vào rạng sáng ngày hôm sau. Lễ vật tế cho ngày lễ hội chính để tế  gồm; 01 con dê, 02 con lợn to, 02 con gà trống, xôi, cá… 

Nghi thức cúng: Chủ nhà (hoặc) thầy cúng do chủ nhà nhờ là người đứng lễ, trong các phần cúng, chủ yếu là nam giới tham gia. Khi mọi vật cúng đã chuẩn bị xong thì dọn ra giữa nhà, nơi có cũi thờ Giàng (Giàng nhà cửa), các lễ vật được đặt trong 03 mâm, gồm 01 mâm cho các vị Giàng trời đất che chở, 01 mâm cho Giàng nhà cửa, 01 mâm cho tổ tiên, những vong hồn lưu lạc nơi đất ở mới.

Dùng lễ: Sau khi cúng xong, chỉ chủ lễ và người già mới được ăn các lễ vật cúng, vì thế tùy thuộc vào số người tham gia cúng để dọn đồ cúng, ăn không hết thì chủ nhà cất để ăn vào các bữa sau đó.

Tiếp đến là nghi lễ Nghi lễ Par choo pa nor -  Lễ cảm ơn thợ và những người góp công làm giúp nhà mới. Khi những người thợ và những người góp công làm giúp nhà mới tới tham dự buổi lễ  đã tới đông đủ, gia chủ trân trọng đón tiếp, mời ngồi vào mâm đã được chuẩn bị trước, sau đó thực hiện nghi lễ giao mâm, nhận mâm biếu lễ vật gồm 01 con heo, 05 ống cá, 05 thùng nếp; Các lễ vật này một nửa được chia cho tất cả những người thợ và người phụ giúp làm nhà, một nửa giao lại cho chủ nhà để tiếp khách. Ý nghĩa của nghi lễ này nhằm bày tỏ lòng biết ơn chân thành của gia chủ đối với thợ và những người góp công giúp chủ nhà hoàn thành xong ngôi nhà mới.

Tiếp đến là nghi lễ   Pa nor ta ving đoong -  Thợ cầu phúc cho chủ nhà . Sau khi nghi lễ Par choo pa nor kết thúc, những người thợ và người góp công thực hiện nghi lễ Pa nor ta ving đoong, tức là biếu cho gia chủ một con lợn, 01 chum rượu mía, 5 thùng nếp. Ý nghĩa của nghi lễ là để cầu phúc cho chủ nhà nhằm tạo lộc, sống trong ngôi nhà mới được bền lâu, mạnh khỏe, no đủ và hạnh phúc.

Tiếp đến là nghi lễ  Pan jưt, carlơiq palư đoong - Lễ ăn mừng nhà mới. Sau khi các phần nghi lễ Pa nor ta ving đoong đã xong thì gia chủ tổ chức cho khách mời và tất cả các thành viên trong gia đình, anh em, bạn bè, hàng xóm láng giềng tham gia múa hát quanh ngôi nhà mới với điệu múa Tung Tung – Ya Yá truyền thống, đem lời ca tiếng hát thay cho lời chúc tốt đẹp đến với gia chủ. Lễ hội mừng nhà mới kéo dài trong vòng 01 ngày 01 đêm tròn và cho đến trưa ngày hôm sau.  Ý nghĩa của nghi lễ này là thể hiện niềm vui mừng của gia đình, dòng họ, bạn bè thân hữu khi đã dựng xong ngôi nhà mới khang trang, đẹp đẽ hơn, cầu mong gia chủ  vào nhà mới sẽ gặp nhiều may mắn, làm ăn khấm khá, cuộc sống no đủ sung túc, bình an.         

Tiếp đến là nghi lễ  Pachoo tâm mooi - Tiễn khách. Sau khi nghi lễ ăn mừng kết thúc. Những vị khách được mời sau khi kết thúc lễ hội, gia chủ thực hiện một nghi thức cuối cùng đó là tiễn khách. Sau đó mời các bên thông gia để cảm ơn vì đóng góp công, của cho lễ vào nhà mới, biếu các lễ vật cho các bên thông gia mang về, lễ vật thường là lợn, gà, nếp, cá ống, chiếu, Dèng. Ý nghĩa của nghi lễ tiễn khách là để cảm ơn các vị khách đã đến chung vui cùng ngày hội, đồng thời báo cho tổ tiên của 2 bên chủ và khách là lễ hội đã hoàn thành và kết thúc êm đẹp.

Tiếp đến là nghi lễ có tên gọi là Mon jê proaq . Khi mọi việc xong xuôi, khách đã về hết thì chủ nhà khấn báo cho Giàng Đoong (Giàng nhà cửa) là mọi việc đã xong, xin được lấy ngày tốt để bắt đầu sản xuất, cầu xin mọi việc được suôn sẻ, bình an.

Lễ hội mừng nhà mới là một nét văn hóa đặc sắc trong kho tàng văn hóa của đồng bào được gìn giữ cho đến ngay nay và truyền lại cho thế hệ mai sau tiếp tục bảo tồn và phát huy hơn nữa những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, góp phần làm giàu thêm nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.

Lê Thị Thưi
Các tin khác
Xem tin theo ngày  
Thống kê truy cập
Truy câp tổng 23.200.171
Truy câp hiện tại 6.852