Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ra đời và đã được Trung ương, tỉnh, huyện cụ thể hóa thành chương trình, dự án, kế hoạch, được xã triển khai thực hiện và đạt được những kết quả, thành tựu đáng kể. Nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về bảo tồn văn hóa dân tộc có những chuyển biến tích cực. Đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào từng bước được cải thiện đã tạo tiền đề, điều kiện cho việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc tại địa phương. Bên cạnh đó, xã cũng được nhiều chương trình, dự án, các chính sách dân tộc hỗ trợ giúp người dân phát triển sản xuất, giảm nghèo bền vững.

Khách du lịch tham quan tại xã A Roàng

Suối nước nóng A Roàng

Tuy nhiên, bối cảnh của cơ chế thị trường cũng làm nảy sinh mặt tiêu cực, giá trị bản sắc văn hóa dân tộc có nguy cơ mai một, đồng hóa, lai căng. Lớp trẻ hiện nay chỉ quan tâm đến văn hoá hiện đại, ngoại lai, quên dần tinh hoa văn hóa truyền thống của cha ông để lại… Trình độ dân trí của đồng bào còn hạn chế, kinh tế chậm phát triển, tỷ lệ hộ nghèo còn cao (20,66%), đời sống của đồng bào khó khăn, thiếu thốn. Nhận thức một bộ phận cán bộ, đảng viên về phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc chưa cao...cũng gây khó khăn không nhỏ cho việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tại địa phương.

Xác định Du lịch là một trong những phương thức bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc hiệu quả nhất, Đảng ủy, chính quyền xã A Roàng đã chỉ đạo công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch tại địa phương. 

Công tác này thường xuyên được quan tâm chú trọng, đặc biệt là từ khi được Dự án Phát triển du lịch tiểu vùng sông Mê Kong hỗ trợ xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng tại thôn A Ka 1 (năm 2012), việc giới thiệu, quảng bá về nét đẹp văn hóa của đồng bào các dân tộc tại địa phương có điều kiện để phát huy hơn. Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi tháng có khoảng từ 4,5 đoàn khách du lịch tại A Roàng với số lượng từ 20 người trở lên. Để phục vụ khách du lịch và quảng bá văn hóa dân tộc xã A Roàng có một đội văn nghệ dân gian và mỗi thôn có một đội văn nghệ thường xuyên được huy động khi có khách yêu cầu.

Đội văn nghệ của xã biểu diễn văn nghệ truyền thống phục vụ khách du lịch

Văn hóa ẩm thực đã và đang được người dân bảo tồn và phát huy trong các bữa ăn hàng ngày, phục vụ khách du lịch và đặc biệt trong các dịp lễ hội. Các món ăn truyền thống được chú trọng trong khâu chế biến, đúng theo bản sắc riêng vừa tiếp đãi khách quý, vừa quảng bá văn hóa ẩm thực của địa phương: cháo ngô trộn gạo nấu đặc, a rop a koat, cơm lam; cơm thổi nếp đỏ, gạo trừi za dư.…; thịt nướng ống tre lồ ô, thịt đùm lá chuối; cá nướng ống, các loại lạp, kleng, muối ớt tiêu rừng.

Trong những năm gần đây, nhiều làng, thôn của xã đã chủ động xây dựng các quy ước, thực hiện nếp sống văn minh, giữ gìn và phát huy thuần phong mỹ tục, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Đối với việc cưới, nhiều gia đình, làng bản đã giảm bớt, cải tiến, đổi mới một số thủ tục rườm rà không cần thiết như giảm thời gian tổ chức lễ cưới, không phô trương, tục thách cưới đã được loại bỏ. Đối với việc tang, tình trạng tổ chức tang lễ rườm rà, kéo dài nhiều ngày, ăn uống linh đình được khắc phục nhiều.

Đối với lễ hội truyền thống được khôi phục và duy trì, một số làng, thôn văn hóa có điều kiện mở rộng quy mô, kết hợp biểu diễn văn hóa văn nghệ, tổ chức các trò chơi dân gian, thi đấu các môn thể thao như: kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, đi cà kheo. Người Tà ôi có nhiều tục ngữ, ca dao, câu đố, có nhiều truyện cổ kể cả các chủ đề phong phú như múa hội Aza, ân nu i con, âr zê đing; poon a zoôr koalh pâl ngooch mừng các họ tộc kết nghĩa, gia đình êm ấm, mừng các ngày tết, lễ lớn của đất nước, ka lợi, pa booch; ru nươi; cha chấp đối đáp trữ tình. Chiêng, trống, sáo, khèn và các nhạc cụ khác như: âr doc, âr ngoong, âng koái, a bel, a reeng, âm plưng, char; toh alloh, âng krao…phát huy hiệu quả trong các lễ hội và phục vụ khách du lịch. Trang phục truyền thống, ngôn ngữ, kiến trúc nhà rông, nhà sàn truyền thống của dân tộc Tà Ôi cũng có nhiều nét văn hóa đặc trưng. Hiện nay, xã có 08 nhà rông, 04 nhà sàn được bào tồn, gìn giữ và phục vụ sinh hoạt cộng đồng. 

Nghề zệt zèng thổ cẩm, đan lát, có từ lâu đời được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Những sản phẩm trước đây được zệt ra để phục vụ nhu cầu mặc của người dân nhưng hiện nay còn phục vụ khách du lịch. Các sản phẩm thổ cẩm được các nghệ nhân sáng tạo và dệt nên với đủ hoa văn, mẫu mã, kiểu dáng như: khăn, túi, khố tấm… đi kèm hạt cườm đã trở thành sản phẩm ưa chuộng cho du khách khi đến A Roàng. Ngoài ra, còn được tham gia trưng bày tại các hội chợ, triển lãm về văn hóa tại huyện, tại tỉnh và được các nhà thiết kế hàng đầu Việt Nam lựa chọn để thiết kế trang phục dân tộc.

Dệt Zèng tại địa phương

Triển lãm sản phẩm dệt Zèng tại Đại hội Đại biểu các DTTS huyện A Lưới

Nhà nghỉ Homestay, nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng A Ka, A Chi thường xuyên diễn ra các hoạt động văn hóa văn nghệ phục vụ du khách, vừa góp phần quảng bá văn hóa ẩm thực, văn hóa truyền thống của đồng bào địa phương, tạo thêm thu nhập cho người dân.

Nhà sinh hoạt cộng đồng A Ka, A Chi

Tại Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ II, năm 2014, xã A Roàng đã được chọn là xã tiêu biểu đại diện cho dân tộc Tà Ôi trình bày tham luận với chủ đề bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Tà Ôi. Phát biểu tại Đại hội Ông Pơ Loong Phương – Chủ tịch UBND xã, đại biểu chính thức dự Đại hội đã chia sẻ những kinh nghiệm để triển khai công tác này có hiệu quả:

Ông Pơ Loong Phương trình bày tham luận tại Đại hội Đại biểu các DTTS huyện A Lưới

Theo ông, trước hết, phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền, đoàn thể địa phương và nhân dân trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa các DTTS.

Công tác tuyên truyền được thực hiện thông qua hệ thống truyền thanh, qua trường học, các buổi sinh hoạt tại trung tâm học tập cộng đồng… nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về trách nhiệm bảo vệ các giá trị tự nhiên, giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể tại địa phương. Phát triển và nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; nâng cao chất lượng các mô hình phòng, chống bạo lực gia đình, tuyên truyền giáo dục đạo đức lối sống, xây dựng môi trường lành mạnh để tạo tiền đề thuận lợi cho việc bảo tồn và phát triển văn hóa DTTS, bài trừ các hủ tục lạc hậu.

Đảng ủy, chính quyền xã cũng thường xuyên phát động nhân dân tích cực thực hiện các chương trình xây dựng nông thôn mới. Thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về việc cưới, việc tang, lễ hội. Chỉ đạo các làng, thôn đưa nội dung bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống vào hương ước, quy ước của làng. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng, Trung tâm học tập cộng đồng. 

Bên cạnh đó, xã đã gắn hoạt động bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng. Hai hoạt động này có mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau. Phát triển du lịch sẽ tạo điều kiện cho việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc và những giá trị bản sắc văn hóa là nguồn “tài nguyên” để phát triển du lịch tại địa phương. Trước hết nhận thức này được tuyên truyền, phổ biến với những người “già làng, trưởng bản”, những người có ảnh hưởng rộng rãi trong cộng đồng. Huy động sự tham gia của người dân địa phương vào hoạt động quảng bá văn hóa truyền thống. Thường xuyên tổ chức các hoạt động nghệ thuật, trò chơi dân gian vào các Lễ kỷ niệm quê hương đất nước và phục vụ khách du lịch. Khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong việc bảo tồn và phát huy văn hoá các DTTS.